Blockchain Teknolojisi Nedir, Nasıl Çalışır, Neler Yapabilir?

Blockchain, pek çok işlemi kaydedebileceğimiz, kümülatif olacak şekilde varlıkları takip edebileceğimiz ve değişmez bir niteliğe sahip olup güven oluşturmak adına paylaşılan bir teknolojidir. Günümüzde adını sıkça duyduğumuz ve dünya çapında da birçok işletmenin geçiş yaptığı veya yapmayı planladığı Blockchain teknolojisinin ince ayrıntılarını ve bu teknolojiyle birlikte neler yapılabileceğini aşağıdaki içerikte bulabileceksiniz.

Blockchain Teknolojisi Nedir?

Blockchain, bir iş ağı üzerinde bulunan işlemlerin kayıt altına alınmasını, varlıkların ve paylaşılanların takip edilebilmesi gibi işlemlerin yapılabildiği büyük defter teknolojisidir. Varlıklar somut veya soyut olacak şekilde tanımlanabilir. Somut olarak akit, toprak, ev veya araba, soyut olaraksa patent, fikri mülkiyet hakkı, marka ya da telif haklarını örnek olarak verebiliriz. Herhangi bir değere sahip olan hemen her şeyi Blockchain ağı üzerinden takip edebilir ve gerektiğinde bu ağ üzerinden işlem yapabiliriz. Bir işe dair maliyetleri düşürmesiyle birlikte risk faktörünü de azaltan bu teknoloji oldukça faydalıdır.

İşlerin bilgi üzerinden ilerlemesiyle birlikte, Blockchain teknolojisinin önemi ortaya çıkıyor. Çünkü bilgi herhangi bir ortamdan hem ne kadar hızlı hem de ne kadar doğru alınırsa bizler için o kadar iyidir. Blockchain sadece izne sahip olan ağ üyeleri tarafından erişilebilen, izni olmayan kişilerin üzerinde değişiklik yapamayacağı bir sistem olduğundan dolayı güvenilirdir. Böylece anlık olarak paylaşılan ve tamamen şeffaf olan bilgiler güvenle sergilenebilir.

Örneğin, Blockchain ağı ödemeler, siparişler, üretim stoğu gibi pek çok süreci içerebilir. Sisteme üye olan kişiler, tek bir görünümü izlediğinden dolayı baştan sona dek tüm ayrıntılar görülebilir. Böylece yeni fırsatlar ve verimliliklerin yanı sıra güven ortamı da inşa edilir.

Blockchain Nasıl Çalışır?

Blockchain ağının nasıl çalıştığını 3 temel adımda açıklayabiliriz.

Ağ üzerinde gerçekleştirilen her bir işlemde bir veri “bloğu” inşa edilir. Bu işlemler, somut olabileceği gibi soyut bir varlığın hareketini de gösterir. Veri bloğunun her bir zinciri üzerinde kim, ne, ne zaman, nerede ne durumda ve ne kadar işleme sahip gibi pek çok data kaydedilebilir.

Her blok, kendinden önceki ve sonraki bloğa bağlı olduğundan, bir varlık bir yerden başka bir yere taşındıkça ya da sahipliği değiştikçe bloklar bir veri zinciri haline gelir. Yine işlemlerin tam saatini ve sırasını doğrulayan faktörler de bu bloklardır. Blokların birbirleriyle güvenli bir şekilde bağlanmasından dolayı, herhangi bir bloğun yerinin değiştirilmesi veya yerine başka bir blok yerleştirilmesi önlenilebilir.

İşlemler Blockchain’de geri alınamaz şekilde bir blok haline getirilir. Her blok, kendinden önceki bloğun doğrulamasını yaptığından tüm Blockchain güçlendirilmiş olur. Böylece kötü niyetli kullanıcının herhangi bir müdahalesini ortadan kaldıran sistem, hem birincil kullanıcının hem de diğer ağ üyelerinin güvenebileceği bir işlem defteri haline gelir.

Blockchain Teknolojisinin Avantajları Nelerdir?

Blockchain teknolojisinin temel avantajlarından ilki, güvendir. Sadece üyelerine açık olan bir ağın üyesi konumunda olunması, doğru bilgilerin zamanında alınması, gizli Blockchain kayıtlarının sadece özel olarak izin verilen kişiler tarafından görülmesi ve yine bilgilerin ağ üyeleri tarafından görülmesi vazgeçilmez bir güven inşası oluşturur.

Blockchain ağındaki üyelerin, verilerin doğruluğu üzerinde görüş birliğine sahip olması da önemlidir. Üyeler tarafından doğrulanan bütün işlemler kalıcı olarak kaydedildiğinden hiçbir şekilde değiştirilemez niteliğe sahip olurlar. Böylece sistem yöneticisi dahil hiç kimse Blockchain ağındaki bir işlemi dahi silemeyeceğinden, daha güçlü bir güvenlik avantajı sunar. Bununla birlikte Blockchain ağına dahil olan diğer ağ üyeleri ile paylaşılan büyük defter özelliği, zaman kaybı yaratan kayıt mutabakatlarını da yok eder. Diğer yandan, yapılması istenen işlemleri hızlandırmak için Blockchain sistemi içerisinde “akıllı sözleşme” adı verilen bir dizi kural vardır. Bu kurallar bütünü depolanır ve otomatik olarak sisteme entegre edilir. Bu özelliği sayesinde Blockchain teknolojisinin yüksek verimlilik sağladığı da söylenebilir.

Operasyon çalışanları, tekrar eden kayıt tutma ve üçüncü kişilerden tarafından gerekli doğrulama işlemleri nedeniyle yönetim süreçlerinde çok fazla zaman kaybederler. Ayrıca bu işlemler zaman kaybının yanı sıra dolandırıcılık ve siber saldırı gibi kötü temeli işlemlere de açıktır. Bu sebeple kurgulanan sınırlı şeffaflık, verilerin doğrulaması işlemlerini yavaşlatır ve kârlılığı da önemli ölçüde azaltır. Bu aşamada devreye giren Blockchain kullanımı, son derece faydalı bir süreç kurgulanmasını sağlar.

Blockchain ile Neler Yapılabilir?

Blockchain teknolojisinin geliştirilmesindeki temel amacı sadece sağladığı avantajlar olarak değerlendirmemeliyiz. Bu faydalara ek olarak herhangi bir otoriteye ihtiyaç duymaması, maliyetleri düşürmesi ve işlemleri hızlandırmasını da göz ardı etmemeliyiz. Günümüzde temel birkaç alanda kullanılan bir sistem olmasının yanı sıra Blockchain teknolojisi ile yapılabilecekler kısaca şöyle özetlenebilir:

Sağlık Hizmetleri: Veri hataları, operasyonel engeller ve börokrasi sağlık sektöründeki temel endişe kaynaklarıdır. Blockchain teknolojisi sayesinde hasta verileri yönetilebilir, ilaçlar izlenilebilir, cihazların tedarik süreçleri yakından takip edilebilir ve daha birçok farklı kullanım alanına ait zincirler oluşturulabilir. Öte yandan hastanelere siber güvenlik anlamında da güvenlik faydaları sunulabilir. Bu tür bir çözüm hem veri gizliliği ve doğruluğu sağlarken daha öncede bahsettiğimiz üzere genel maliyeti azaltır.

Uluslararası Nakit Transferi: Teknolojinin temel çıkış noktası zaten bankaların daha iyi hesap yönetimidir. Daha hızlı mutabakat, daha şeffaf kayıt sistemi, daha iyi müşteri takip sistemi gibi pek çok fayda sunan teknoloji sayesinde, %7,35’lere varan para gönderme komisyonu (ref. Dünya Bankası) azaltılarak uluslararası para transferi de müşteri lehine daha az maliyetle kullanılabilir.

Araç Kiralama Sistemi: Uygulamanın hayata geçmesi sayesinde müşteriler kiralamak istedikleri araca karar verdikten sonra henüz araç koltuğundayken dijital kiralama sözleşmesini imzalayabilir ve imza Blockchain üzerine kaydedilebilir. Böylece sadece birkaç tıklamadan sonra resmî işlemler tamamlanacağından, çok daha hızlı ve zaman kaybı olmadan prosedürler tamamlanabilir. Aynı işlemler internet üzerinden emlak kiralama, internetten farklı içerikler satın alma ya da internet sitelerine server kiralama gibi işlemler için de uygulanabilir.

Seçim ve Oy Verme Süreci: Teknoloji sayesinde oluşturulacak sistem ile verilen her oy, ağdaki herkes üzerinden görülebilir ve kaydedilebilir. Böylece hile veya verilerle oynama gibi faktörlerin de önüne geçilmiş olur. Bu sistemin sağladığı en büyük avantaj ise kayıtların incelenmesi sürecinde tüm oyların herkes tarafından şeffaf şekilde görülebilmesidir. Ayrıca yine oyların kim tarafından verildiğinin deşifre edilememesi, şeffaflık ve kişilik haklarının korunması açısından da Blockchain teknolojisi için önemli avantaj sunar.

Farklı Sektörlerdeki Yönetim Süreçleri: Teknoloji tabanlı sistemler, şirketlere ait yönetim ağlarına entegre edilebilir. Böylece Blockchain teknolojisi ile yapılan tüm işlemler, herkes tarafından izlenebileceğinden daha adil, demokratik ve güvenli bir yönetim sistemi kurgulanabilir. Diğer yandan kamu sistemlerinde yolsuzluğa karşı da Blockchain teknolojisinden yararlanılabilir. Malî yardımlar, vergi dağıtımları, çalışan ödemeleri gibi pek çok işlemin veri bütünlüğü ve izlenebilirliği artırılır.

Telif Hakkı Ödeme Sistemleri: Bilindiği gibi video oyun üreticileri, müzisyenler ve diğer sanatçılar telif haklarının ödenmemesi, üçüncü taraflarca haksız kullanım ve dijital korsanlık sebebiyle problem yaşamakta. Bu noktada Blockchain teknolojisi kullanılırsa, yaratıcı içeriklerini kiralamak ya da satmak isteyen kişilerin, şeffaf ve değişmez bir kayda sahip olabilecekleri ortam oluşturulmuş olur. Blockchain platformu sayesinde oluşturulan akıllı sözleşmeler, tüm işlemlerde kullanılabilir ve en önemlisi alınacak olan ödemeleri daha kolay hale getirebilir.